Thierry Baudet is rechtsfilosoof, publicist en jurist
Rob Riemen is schrijver, cultureel filosoof en directeur van het Nexus Instituut in Tilburg

Ton Vermeulen is o.m. voorlichter bij Europa Direct in Eindhoven

Uitzending Gemist van Buitenhof op 6 maart 2016 op NPO1 »

Baudet is bekend als bestrijder van het kwaad dat hij EU noemt.

Riemen is bekend als bestrijder van de EU als economische unie, de naam Europese Unie niet waardig.

Op basis van deze uitgangspunten zou je verwachten dat de heren het snel eens zouden zijn met elkaar maar niets in minder waar. In de discussie die ontstaat is duidelijk te horen dat ze het gewoon niet eens kunnen worden, omdat ze elkaars standpunten verwerpelijk vinden. Hoe kan dat?

Beiden koketteren graag met hun intellectuele bagage door veelvuldig te citeren uit belangrijke boeken die de meeste kijkers en stemmers niet zullen (her)kennen.

Baudet / GeenPeil hebben het referendum aangegrepen om het geheel van de EU ter discussie te stellen. Meteen stoppen is volgens hem beter en daarom willen zij het referendum gebruiken om een stok in het EU-wiel te gooien. Dat is vanuit hun perspectief een trouvaille. Ook Juncker heeft het er blijkens zijn uitlatingen aan het adres van de Nederlandse politiek maar moeilijk mee. Hij mengt zich publiekelijk in een binnenlandse kwestie omdat hij natuurlijk ook wil voorkomen dat hij een NEE als democratisch verkregen uitkomst naast zich neer moet leggen. Hij zal echter niet anders kunnen als het op 6 april al tot een NEE komt.

Riemen is via zijn uitgeverij Nexus Instituut en diverse toonaangevende conferenties al jaren bezig met een pleidooi om de EU als economische ruimte (met een grote morele leegte) op te waarderen tot een waardengemeenschap, gebaseerd op de idealen van de verlichting en de humanistische traditie van bijv. Thomas Mann.

Dat genuanceerde betoog verdwijnt in de uitzending van Buitenhof snel naar de achtergrond, omdat het debat uitmondt in vliegen afvangen. Riemen is te complex voor de kijker, terwijl Baudet voor de camera het voordeel hanteert van eloquente oneliners, hoewel vaak feitelijk onjuist. Maar om dat te horen, moet je goed in de materie zijn ingevoerd.

Daarom hierna een toelichting ervan uitgaande dat de EU er is om te blijven. De kracht en continuïteit van ‘de idee Europa’ kan natuurlijk niet afhangen van een relatief klein onderwerp als het associatieverdrag met Oekraïne. En dat ook nog op verzoek van de Oekraïners die dat verdrag zelf zo graag willen.

Dus Baudet c.s. dank je wel om de EU via deze goed zichtbare bananenschil te willen laten struikelen. We hebben er respect voor, we zullen er in het vervolg beter rekening mee houden. Op zich een mooie wake up call en democratisch gefinancierd. Prima.

Hierna nog meer over het meer algemene verwijt van Baudet c.s. dat ‘the ever closer Union’ de Europese samenlevingen steeds verder zou uniformeren en disciplineren tot een eenheidsworst waar niemand zich mee verbonden zou voelen. Een van de vele bewijzen die hij voor die stelling aandraagt is de invoering van de Euro. Daar zouden we volgens Baudet ingerommeld zijn, waarna er steeds minder eigen ruimte resteerde voor natiestaten en hun economieën.

Riemen had dus beter kunnen uitleggen dat er in de EU onderwerpen zijn die voor elke Europeaan voordeel opleveren als we ze uniformeren. Meestal gaat dat om onderwerpen waar je aan kunt rekenen, zoals de Euro of het Bruto Binnenlands Product.

Onderwerpen die onze waarden bijv. via cultuur representeren, willen we binnen ‘de idee Europa’ juist niet uniformeren. Daarbij geldt al heel lang het mandaat van diversificatie en pluriformiteit. Het feit dat we elkaar in Europa juist om die waarden eeuwenlang hebben bestreden doet daar niet aan af. Integendeel, daardoor is het inzicht gegroeid dat we elkaar in die diversiteit kunnen versterken. Eenheid in verscheidenheid is hier het adagium en juist dat had Riemen tijdens de uitzending beter kunnen uitleggen.

Ook stelt Baudet het gebrek aan solidariteit aan de orde: Kun je in de EU solidair zijn met bijv. de Grieken zoals Nederlanders dat bijv. ook zijn met Friezen? Baudet hanteert daarvoor de natiestaat als norm. In een land kan dat wel maar in de EU volgens hem niet, want dan neemt die betrokkenheid tussen 500 miljoen inwoners af. Die omvang is volgens hem te groot en dus voor solidariteit te ver weg.

We praten mede door nieuwe media echter steeds meer over the global village. We zijn los van de EU al stevig met elkaar verbonden. Doden in Syrië gaan ons allen aan, al was het maar om invloed te behouden op de stromen vluchtelingen. Onze schaal van denken en handelen is de laatste 50 jaar van nationaal naar globaal verschoven. Daar is de EU een goed antwoord op en daarom is het perspectief van Baudet en de vraag over solidariteit die hij daarvoor opwerpt wel relevant, maar het antwoord daarop bevestigt juist het bestaansrecht van de EU als sociale innovatie.

Baudet stelde ook dat samenwerking in de EU altijd tot integratie leidt en dat is correct, voor zoverre die integratie ook voordelen oplevert, bijv. bij de Euro. Waar integratie nadelen oplevert (bijv. bij culturele diversiteit) blijft het in de EU beperkt tot samenwerking. Dat is allang goed geregeld, daar doet de alerte bananenschil van Baudet / Geen Peil gelukkig niks aan af.

Ton Vermeulen schrijft zijn blogposts op persoonlijke titel.